Serge Calon

Mijn gezinsleden weigeren bij mij aan tafel zitten als ik mijn grote kom ‘drab’ eet. Voor jullie informatie: die ‘drab’ is gewoon havermout. Hier in huis vindt iedereen het echter stinken, en dat is prima want dan kan ik tijdens het ontbijt rustig de krant lezen.

Maar wat, hoor ik jullie denken, heeft dit alles te maken met de challenge van de week – ‘halveren’? Simpel: ik maakte mijn havermout altijd aan met melk. Maar melk komt van koeien. En dat zijn lieve, relaxte beesten maar grote uitstoters van methaan en dus niet geweldig voor het milieu. Daarom heb ik mijn milieu-voetafdruk gehalveerd door mijn havermout voortaan met sojadrink (officieel mag het geen ‘melk’ heten) aan te maken.

Nou wordt gezegd dat soja ook slecht is voor het milieu. Want de meeste soja wordt verbouwd in Zuid-Amerika. En om landbouwgrond te winnen wordt daar het regenwoud gekapt. Een bekende rechtse columnist gniffelde onlangs dat al die ‘hipsters met hun sojamelk in de koffie’ dus eigenlijk het regenwoud aan het verwoesten zijn.

En het klinkt leuk (voor een bepaald lezerspubliek dan) maar het klopt niet. De soja uit het Amazonegebied wordt namelijk vooral gebruikt als veevoer. Soja voor consumenten wordt duurzaam geteeld.

En natuurlijk is ook hier een ‘ja maar…’ Want aan elk voordeel kleeft een nadeel, ook bij duurzaamheid. Zo komt koemelk van Nederlandse koeien, en die koeien worden gevoed met sojavoer en die soja moet per schip worden ingevaren vanuit andere landen, en dat is ook niet geweldig voor het milieu. Maar alles bij elkaar genomen is de milieubelasting van sojamelk, pardon, sojadrink, de helft van die van melk. En dat is dus kassa voor de duurzaamheid.

Eigenlijk zouden we de duurzaamheids-woorden die beginnen met een ‘r’ nog moeten uitbreiden. We hebben Re-use, Reduce, Recycle, en de ‘r‘ van ‘Rot’ (composteren), en daar kan ook de ‘r’ van ‘Replace’ bij. Want niet alleen melk is te vervangen door een milieuvriendelijker product. Ook afwasmiddel, wasmiddel en andere huishoudspullen zijn prima te vervangen door duurzame varianten.

Ik hoop alleen dat min huisgenoten mij niet vervangen door iemand die géén drab eet.

Rob Voorwinden

Nee, met alleen een Valentijnskaartje ga ik het niet redden. 

Mijn marktwaarde als echtgenoot is namelijk nogal gekelderd. Mijn vrouw trouwde zo’n vijftien jaar geleden met een best leuke kerel. Een vent die hield van een hapje en een drankje en een feestje. Wellicht een paar kilo te zwaar, maar goed: grotendeels spieren, waarschijnlijk. Je kon er lekker mee op vliegvakantie naar zonnige eilanden, en je reed er lekker comfortabel mee in net-iets-te grote auto’s. En hij kon ook nog best aardig stoofvlees maken. Kortom: een aanwinst.

Maar die ooit leuke man blijkt nu een milieunazi te zijn geworden. Die zijn auto het liefst de deur uit zou doen, die z’n biertje laat staan en die, met zijn ingevallen kop, het hele gezin lastig valt met zijn pogingen om vegetarisch te koken. Die iedereen in huis achterna loopt om de lichten achter hun konten uit te doen, die iedereen oproept om te douchen in plaats van een bad te nemen. En om, als ze dan toch in bad gaan, als-je-blieft niet de hele tijd warm water bij laten lopen (‘Jaaahaaa pa, túúúúrlijk…’). En die met een beschuldigende blik ieders bananenschillen uit de vuilnisbak vist om ze bij het GFT te gooien. Waar. Ze. Ho. Ren.

Nee, gezelliger wordt het er niet op.

Dat maakt je allemaal niet goed met één Valentijnskaartje. Daar hoort een bloemetje bij. Maar ja: die bloeien op dit moment niet in het wild Nederland, dus de bloemen die er te krijgen zijn komen uit een warmgestookte kas of worden ingevlogen uit Kenia. Dat kan milieu-technisch dus echt niet.

Dan maar chocolade – altijd goed. Alleen is er van alles mis met de cacao-productie, maar gelukkig heb je ook tal van keurmerken dus ik kies, op goed geluk, een reep met het Fair Trade-stempel.

Ga ik het daarmee redden? Ach, ik doe er straks toch nog maar een bloemetje bij. Want het maakt, goed beschouwd, helemaal niet uit dat dat bosje van mij uit Kenia wordt ingevlogen. Voor mijn part komt mijn boeket hierheen in een privé Boeing 747, op een eigen stoel in de business class. Want als mijn vrouw mij de deur uit zet hebben we straks twee huizen nodig, met twee cv-ketels, twee bankstellen, twee wasmachines, twee van alles. 

Dat is pas ècht slecht voor het milieu.

Rob Voorwinden

Ik ben, met een kale kop, nogal een grootverbruiker van scheerzeep. Alleen was ik al die grote spuitbussen nogal zat. In die bussen zit tegenwoordig weliswaar geen drijfgas meer dat de ozonlaag aantast, maar het leek me toch een onnodig grote verpakking.

En dat klopt, want met een doodsimpele scheerstaaf kan je je óók scheren. Het werkt hetzelfde als een stuk huis-, tuin- en keukenzeep: gewoon je huid nat maken, er met de scheerstaaf overheen gaan, eventueel een handje extra water toevoegen voor een echt spekglad effect en scheren maar.

Zo’n staaf is veel kleiner dan een spuitbus en je doet er een eeuwigheid mee. Dat betekent: minder grondstoffen, minder vervoerskosten en naderhand minder afval, da’s drie keer kassa voor het milieu. Alleen jammer dat er nog een hardplastic verpakking om zit, maar goed: je kunt niet alles hebben.

Helaas verkopen ze die staven nauwelijks tot helemaal niet bij mijn supermarkt, dus bestelde ik ze online. En dan meteen maar tien tegelijk, want dan krijg je korting.

Ik wilde jullie trots over deze milieuvriendelijke truc vertellen, maar toen ik voor de zekerheid nog even googelde blijkt dat er talloze milieuvriendelijke scheerzepen bestaan, ook zónder hardplastic verpakking.

Die ga ik uitproberen zodra ik door mijn huidige voorraad heen ben.

Ik schat rond 2030.

Rob Voorwinden

Toen ik voorstelde om onze cv-ketel bij wijze van proef wat anders in te stellen was het antwoord uit vele kelen: ‘Néééé…. Je blijft er van af!’

En dat snap ik ook wel, want zó warm is het hier in huis ook weer niet. Een woning uit de jaren ’30 is natuurlijk heel sfeervol en vol originele details en andere makelaarsblabla, maar vol kieren en gaten en dus verrekte lastig te isoleren. 

Dat is heel vervelend als het buiten koud is. En ook als we ooit nog van het gas af willen.

In de wijk aan de andere kant van het spoor – letterlijk – gaat dat beter. Daar had een woningbouwvereniging laatst een open huis van geheel gerenoveerde jaren ’60-flats. Die worden nu verwarmd met een warmtepomp. Dat is een soort ijskast, maar dan andersom. Ik bedoel: een ijskast maakt het binnenin koud en buiten warm, een warmtepomp doet het omgekeerde en dan in het groot. Verder snap ik het ook niet.

Het was een leerzaam bezoek. Allereerst moet je met een warmtepomp op een heel andere manier gaan ‘stoken’. Je kunt je huis niet ‘even’ een paar graden warmer maken, in een half uurtje. Sterker nog: zo’n pomp houdt je huis op een zeer constante temperatuur. Dag en nacht.

Het tweede inzicht is dat je huis verdraaid goed geïsoleerd moet zijn. De flats hebben driedubbele beglazing en mechanische ventilatie (zodat er geen ramen open hoeven). Daarbij wordt de warmte van de uitstromende lucht gebruikt om de inkomende lucht vast op te warmen. Echt een mooi systeem. Maar centrale mechanische ventilatie leg je wat moeilijk aan in een jaren ’30 huis met meerdere verdiepingen. En bovendien zou dat geen zin hebben omdat onze isolatie dus zuigt.

Laten we dus beginnen met de hut eens goed te isoleren. Ik dacht dat we daar al aardig mee op weg waren, maar ik bleek te zijn vergeten dat we ooit een muur tussen de keuken en de huiskamer hebben weggebroken. En in de keuken zit nog enkel glas. En zelfs een plastic raamventilator die niet echt luchtdicht afsluit, waardoor dus de kostbare verwarmde huiskamerlucht zó de kou in stroomt. Kortom: een warmtelek van jewelste.

Verder dacht ik in mijn onschuld: ‘Dubbel glas is dubbel glas’, maar dat klopt dus niet. Al ons dubbele glas is verouderd, er is inmiddels al een nieuw type dubbel glas op de markt (HR++, oftewel ‘Haa Err plus plus’) dat veel beter isoleert. En het dubbele aluminium schuifraam in de slaapkamer isoleert zo slecht dat het nauwelijks beter is dan enkel glas.

Maar geen nood: de hypotheek is verhoogd en we krijgen eind juni nieuwe kozijnen en nieuw dubbel glas. Dus als ik de cv-ketel eindelijk eens op zestig kan zetten, is het hartje zomer.

Ik verwacht dan geen storm van protest.

Rob Voorwinden

Ik heb niks met vogels. Ik heb er geen hekel aan, maar ze vallen me gewoon nooit zo op.

De laatste keer dat ik echt heel bewust een vogel zag, is toen ik vorig jaar op de camping croissants had gehaald. Ik legde ze op de picknicktafel, liep de caravan in om koffie te zetten, en toen ik buiten kwam zag ik de grootste zeemeeuw ooit – een soort pitbull met vleugels – het luchtruim kiezen met een zak met vijf croissants in zijn snavel. Om die op het dak van een naburige caravan samen met zijn maten op te gaan pikken, onder veel gekrijs en gefladder.

Vingers

Verder heb ik wel een tuin maar geen groene vingers, dus je zult me niet snel zien tuinieren. Maar gelukkig is er de perfecte oplossing voor mensen die niet van tuinieren houden maar wel begaan zijn met het milieu: een groen dak. Een groen schuurdak, in dit geval. Dat is een dak waar plantjes op groeien, en waar je verder niets aan hoeft te doen omdat je er toch niet bij kunt.

Insecten

Ons groene schuurdak ligt er ruim een jaar, en het is ideaal want ik heb er geen last van. We kregen er zelfs nog subsidie voor ook, hier in Utrecht. Verder kan ik me indenken dat insecten het wel prettig vinden op zo’n dak, en insecten zijn in feite vogelvoer dus doe ik óók iets voor de vogeltjes. Indirect, maar toch.

Uiteraard zou ik ook iets direct voor de vogels kunnen doen, en daar zal ik zeker serieus over nadenken.

Maar eerst mijn croissants terug.

Rob Voorwinden

Koukleumen aller landen, vrees niet: het is te leren, koud douchen. Daar hoef je echt niet morgen meteen volledig mee te beginnen: kleine stapjes, dan kom je er wel.

Zelf douche ik al twee jaar koud. Niet alleen omdat het goed is voor het milieu (al is het dat natuurlijk wel) maar omdat ik het he-le-maal gehad heb met mijn eigen gemuts. 

Want ik ben van nature een koukleum. Als iedereen in het najaar nog tot middernacht op terrasjes proseccootjes zit weg te tikken, ben ik al in de kast op zoek naar het winterdekbed. En bij dertig graden op het strand wil ik niet de zee in omdat het water veel te k-k-k-koud is. Dat gaat ook ten koste van het gezinsleven: als vrouw en kinders vrolijk in de branding liggen, blijf ik met een zuur gezicht een boekje lezen bij de handdoeken.

Thermostaatkraan

En op een gegeven moment ben ik dat echt volledig zat. Dus ben ik een – zelf ontworpen – koudetraining begonnen. We hebben een thermostaatkraan in de douche, dus ik begin met die een graadje lager te zetten. En een week later nog een graadje, en daarna nog een.

Daarna ga ik over tot het echte werk: aan het einde van de douchebeurt de warme kraan helemaal dicht draaien. En dan tien tellen onder het koude water blijven staan. En daarna twintig.

Op een goede dag, na maanden trainen, vraag ik me af hoe stoer het zou zijn om gewoon meteen onder een koude douche te stappen. En dat tien tellen vol te houden. En daarna twintig. En daarna dertig. En nu sta ik al anderhalf jaar lang elke morgen vijf minuten onder een koude douche. 

Mwa

De vraag is natuurlijk: is het leuk? Want we doen met 52wekenduurzaam toch alleen dingen waar we blij van worden? Het eerlijke antwoord is: ‘Mwa’. In het weekeinde, als ik geen vast ochtendritueel heb, merk ik dat ik het douchen vaak loop uit te stellen. Eerst even de afwas doen, de ontbijtspullen opruimen, nog een katern van de krant lezen, enzovoort. Maar uiteindelijk doe ik het wel. Want ik weet wat me na afloop wacht: een ongelofelijke boost aan energie. 

Koud douchen is namelijk niet altijd leuk om te doen – maar wel fantastisch om gedaan te hebben.

Rob Voorwinden