Week 37 – 2023 – World Clean Up Day

Weekuitdaging 37
World Clean Up Day

WEEK 37 : Wat gaan we doen?

Zaterdag is het World Clean Up Day, de grootste wereldwijde opruimactie van het jaar! Meld je hier aan, organiseer een eigen groep deelnemers en locatie of sluit je aan bij een bestaande actie.

Samen met 180 andere landen steken wij zaterdag de handen uit de mouwen. Het doel? Het opruimen van zoveel mogelijk zwerfafval. Duhhh. Maar ook het vastleggen van wat je opraapt! Superbelangrijk voor het vinden van structurele oplossingen. Anders blijft het dweilen met de kraan open. Leg alles wat je vindt vast met de gratis app Plastic Avengers (of Literati).

 

Het zwerafvalprobleem,
Hoppa, weg ermee!

Waarom?

Sinds de start van 52wekenduurzaam hebben we het enorme wereldwijde plasticprobleem al een paar keer aangekaart, met verschillende uitdagingen. En niet voor niks. Wat ooit zo’n mooie duurzame oplossing bleek, blijkt nu het minst duurzame van alle materialen. Bijna niets in ons moderne leven is NIET van plastic, het heeft alle andere materialen weggeconcurreerd. En dan vooral de boosdoener: wegwerpplastic. Gericht op gemak, luiheid en hebzucht. Onze zucht naar gemak lijkt doorgeschoten. Ben je er klaar mee? Hoppa, weg ermee.

In week 6 onderzochten we met Elisah Pals ons afval, bespraken de vijf R’en (Refuse, Reduce, Reuse, Recycle en Rot) en probeerden onze afvalstroom te verkleinen door verpakkingsloos te shoppen. 

In week 9 gingen we met kinderlijke verbazing de straat op, zwerfaval oprapen en anders bekijken. Straatjutten dus.

Week 20 stond in het teken van de microplastics, die bijvoorbeeld in heel veel verzorgingsproducten blijken te zitten en zelfs in onze lichamen belanden als niet-afbreekbare microplastics. Bizar! We downloadden de app Beat The Microbead. 

Week 22 was de Week Zonder Afval en we verwonderden ons over allerlei verpakkingsloze oplossingen in de keuken en badkamer. Geïnspireerd door Emily Jane Townley, die leeft vrijwel zonder afval achter te laten …

Week 28 stond in het teken van repareren, en het recht op reparatie. Al die plastic rommel die niet gemaakt is om te kunnen repareren, maar om gewoon weer weg te gooien. Heel vreemd. 

We hebben vele redenen aangedragen om ons af te keren van de wegwerpmaatschappij. En waarom dit gezonder, leuker en goedkoper kan zijn. Het plasticprobleem aanpakken? Onze wegwerpcultuur aanpakken!

Laten we het tij keren. Laten we handelen vanuit zelfbeheersing, verstand en focus. Op naar collectieve schaamte voor wegwerpplastic. Laten we een voorbeeld nemen aan bijvoorbeeld Zuid-Korea, waar sinds 2021 alle wegwerpbekers in de horeca verboden zijn. Of … Frankrijk, waar in 2040 alle single-use verpakkingen uitgefaseerd moeten zijn.

De Plastic Soup Surfer

Merijn Tinga is de Plastic Soup Surfer. Hij vraagt aandacht voor het wereldwijde plasticprobleem door bijvoorbeeld langs de Nederlandse Noordzeekust te kitesurfen en de Rijn af te peddelen op een supboard, allebei gemaakt van zwerfafval, waaronder tachtig plastic flessen, drie grote jerrycans en vijftien meter visnet. Eén van zijn verdiensten? Statiegeld op kleine plastic flesjes sinds 1 juli 2021. Hij schreef een boek over zijn stoere-jongens-avonturen. Een must-read wat ons betreft. Omdat het niet alleen gaat over bewustwording, maar over gave acties die echt effect hebben. 

Het laatste hoofdstuk van het boek is getiteld Plastic Hoop en geeft op overzichtelijke manier aan wat wij zelf kunnen doen om het probleem aan te pakken. Zie tips en achtergrond.

Mission Mars en andere campagnes

Mission Mars is een van de campagnes van Merijn Tinga samen met Dirk Groot, de zwerfinator. Jaarlijks belanden in Nederland één tot tien miljoen plastic snoepwikkels van het bedrijf Mars op straat of in de natuur. Mars weigert vooralsnog om over te gaan op afbreekbare wikkels.

Een andere campagne die je kunt ondersteunen met de foto’s die je maakt is de Cup Count Campagne. Het doel is niet alleen zwerfafval door miljoenen plastic bekers terugdringen, maar óók de echte prijs bepalen voor het opruimen ervan.

Download gratis de Plastic Avengers App in de App Store of Google Play en upload foto's van wat je ‘in het wild’ vindt.

Kleine stap

Word bewust van het wereldwijde plasticprobleem en wat jouw aandeel in de wegwerpmaatschappij is. Wat kun je doen om het tij te keren? Zie tips en achtergrond. En kijk onze eerdere weekopdrachten over dit thema nog eens terug. 

Grotere stap

Organiseer een opruimactie of sluit je aan bij een van de vele acties via World Cleanup Day Nederland.

We gaan niet alleen symptoombestrijding doen (namelijk het zwerfafval dat we zien opruimen), maar we gaan het probleem aanpakken. Zie je ergens (structureel) afval liggen? Registreer de rommel. Download gratis de Plastic Avengers App in de App Store of Play Store en registreer wat je ziet liggen op straat of in de natuur.

Tips en achtergronden

Wat kun jij doen tegen zwerfafval en de plasticsoep? 

  • Het allerbelangrijkste: voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, zorg dat jouw afval netjes in de prullenbak belandt. 
  • Voor de hand ligt dat je je eigen tas meeneemt bij het boodschappen doen en je eigen koffiebeker of waterfles voor onderweg bij je hebt.
  • Kies voor herbruikbaar, of je nu naar het strand gaat, gaat picknicken of een feestje geeft.
  • Kies voor geconcentreerd, ga voor shampoo- en zeepbars in plaats van dispensers en flacons. Die gaan veel langer mee en het scheelt het gewicht van het water in het transport en de productie en verwerking van een plastic verpakking. 
  • Koop geen cosmetica, tandpasta’s en handcrèmes met microplastics. Met de app Beat the Microbead heb je altijd bij de hand welke producten je moet vermijden.
  • Kies voor lokaal, voor de kleine middenstand, de markt en voor seizoensfruit en -groenten. Plastic heeft het mogelijk gemaakt dat het hele jaar alles beschikbaar is. Maar door ingevlogen producten te kopen hou je het systeem in stand. Hoe meer verschillende producten er op voorraad moeten zijn, hoe groter de kans dat er producten over de datum gaan en hoe groter de voedselverspilling. 
  • Er bestaan inmiddels ook microplasticfilters voor het spoelwater van je wasmachine. Beter nog dan hierop te vertrouwen is minder plastichoudende kleding aan te schaffen, je kleding minder vaak te wassen, je wasmachine altijd goed te vullen en geen halve wasjes te draaien. Fleece is een ware microplasticvezelbom. Vermijd het wassen ervan, of koop het niet.
  • Ga bewust op zoek naar initiatieven die wegwerpproducten in de ban hebben gedaan. Zoek die afhaalmaaltijdaanbieder die herbruikbare bakjes levert. Ga naar die koffiebar die herbruikbare bekers verkoopt voor onderweg. Vergeet niet: het gaat niet per se om geen plastic, het gaat om alternatieve gedragingen bevorderen. Geen alternatief materiaal, maar alternatief gedrag dat weg beweegt van wegwerp.
  • Dapperder nog is het als je producten zoals plastic rietjes en per stuk verpakte koekjes bij je koffie weigert en daar een gesprek over aan gaat met de manager. Of stuur een mailtje naar je supermarkt of online bezorgdienst met het verzoek om andere, herbruikbare manieren van aanbieden.

Beloning

Vuilnisman - Column week 37

In Vietnam (in de tijd dat ik nog vrolijk vliegreizen maakte) dreef ik eens in een autoband een rivier af. Op een gegeven moment willen we weer terug naar de weg, en we besluiten naar boven te klimmen via een soort stroompje. Dat is behoorlijk stijl en we tijgeren al snel op handen en voeten door de modder. Bovenaan blijkt dat we naar boven zijn gekropen door de afvoergeul van het plaatselijke toilethuis.

Tja, we zijn even vergeten dat er in veel dorpen in Azië nog geen rioleringen zijn. Ook geen vuilniswagens, trouwens. En dat is dus een van de oorzaken van enorme vervuiling in de Stille Oceaan. Want omdat mensen toch èrgens hun afval kwijt moeten, kieperen ze het maar in de rivier, die het uiteindelijk naar zee voert.

Dweilen

Dus we kunnen wel proberen het plastic uit de oceaan te vissen, en dat moeten we ook zeker doen, want die troep moet er uit. Maar als het afval – letterlijk - blijft toestromen, is het dweilen met de kraan open. We kunnen misschien beter installaties bouwen die het afval opvangen bij de monding van grote rivieren, maar dan blijven we dus nog steeds zitten met vervuilde rivieren.

Luxeproducten

Als we verder redeneren, is de oorzaak van de oceaanvervuiling uiteindelijk dat westerse bedrijven met hun luxeproducten de weg naar zelfs het kleinste dorp in Azië hebben gevonden. Terwijl de afvalverwerking in die dorpen daar nog niet op is berekend. Dus kunnen we proberen om alle dorpen in Azië geld te geven voor een vuilnisdient, maar dat is financieel niet te doen.

Unilever

De vervuiling zou al een stuk minder worden als westerse bedrijven minder plastic verpakkingen gingen gebruiken. En dat schijnt de topman van Unilever serieus van plan te zijn geweest. Die strijd heeft hij echter verloren omdat de Nederlandse aandeelhouders het hebben verloren van de Engelse aandeelhouders, die alleen voor de poen gaan.

Belasting

Tenminste, dat lees ik in een boek van Jeroen Smit, een journalist die ik hoog heb zitten. De poging van Unilever om de Nederlandse vennootschapsbelasting te verlagen was, volgens Smit, dan ook geen poging tot schaamteloze zelfverrijking van de topman (zoals ik natuurlijk dacht). Het was een serieuze poging om het bedrijf in duurzame Nederlandse handen te houden. Een poging die dus helaas is mislukt.

Koppijn

Zo’n redenering die begint in de Stille Oceaan en eindigt bij de Nederlandse vennootschapsbelasting heeft op mij twee effecten. Ten eerste dat ik nu helemáál geen flauw benul meer heb hoe we dit wereldprobleem moeten oplossen (dat heb ik vaker, met wereldproblemen). Het tweede effect is een knallende koppijn.

Fris

Dus grijp ik mijn grijper en ga ik doen wat ik wél kan en waar ik heel erg van ontspan: een rondje vuilnis rapen in het bos of aan het strand. Wat ik daar allemaal opraap is vaak niet al te fris. Blikjes zijn geen punt, mondkapjes moeten kunnen, gebruikte tissues zijn mwach of yuk, afhankelijk van waarvoor ze gebruikt zijn.

Maar ach, ik heb een grijper. En laten we eerlijk zijn:

Het is beter dan door de poep tijgeren.

Rob Voorwinden