Weekuitdaging 4
Maak een vogelparadijsje

WEEK 4 : Wat gaan we doen?

We gaan de vogels in onze omgeving helpen, zodat ze goed de winter doorkomen en ze zich in grote getale kunnen voortplanten in de lente (oelala). Zo helpen we het vergroten van de biodiversiteit. We gaan zorgen voor Voedsel, Veiligheid en voldoende broedplekken (Voortplanting). De drie V’s.

En natuurlijk gaan we ook genieten. Even stil staan bij de pracht van de natuur. Hoe lekker is het om wakker te worden met het gefluit van vogels!

 

“The more variety,
the better society”

Waarom?

Het landschap in Nederland verarmt en daardoor hebben we steeds minder én minder soorten vogels, insecten en planten. Biodiversiteit noemen we dat. 

We hebben er namelijk nogal een handje van om onze tuinen, parken en landbouwgronden netjes aan te harken. Daar houden vogels niet van, die houden juist van een beetje rommelig.

Ten eerste verdwijnen daarmee alle lekkere vogelhapjes. Op de meeste akkers in Nederland wordt er namelijk nog maar één soort gewas gekweekt en worden alle andere wilde bloemen en kruiden doodgemaakt met bestrijdingsmiddelen. Dat lijkt lekker praktisch en opgeruimd, maar dat is funest voor insecten en daarmee dus ook voor vogels, die deze insecten eten. En ook in de stad is er te weinig groen en gebloem voor insecten en vogels.

Ten tweede zorgt al dat eentonige landschap in de polder en de stad ervoor dat er veel minder schuil en broedplaatsen zijn voor vogels. Die houden namelijk van heggen, struiken en klimplanten om zich in te verstoppen én hun nesten in de bouwen. 

Huizen hebben geen kieren meer, de heg is verdwenen uit het straatbeeld en op akkers hebben natuurlijke perceelafscheidingen van bijvoorbeeld de meidoorn plaatsgemaakt voor saaie hekjes. 

Bovendien worden jonge vogeltjes in de stad ook vaak gedood door katten. 

Groot alarm dus. Red de vogels! Daarmee help je trouwens de hele biodiversiteit in je omgeving te vergroten.

Vogelhuisje met pimpelmeesje

kleine stap

  • Zorg voor voer. Strooi vogelzaadjes, hang een pot (zoutloze!) pindakaas op en rijg een pindasnoer. Vetbollen zijn in de winter ook lekker. Op de site van de vogelbescherming vind je allerlei soorten voer en voederhuisjes.
  • Zet een schaal neer met water. Water vergeten mensen vaak, maar is zeker in de stad belangrijk.
  • Heb je al een vogelkastje? Veeg die dan schoon. Vogels nestelen graag in een schoon huisje.
  • Geniet van al het gefladder en gefluit om je heen. ’s Ochtends als je gaat wandelen of joggen, als je uit je raam kijkt en straks in de lente als de vogels je weer wakkerfluiten. Enneh, wees je ervan bewust dat dit niet vanzelfsprekend is. Dankzij jou zijn er een stuk meer blije vogels.

Grote stap

  • Doe mee aan de nationale vogeltelling komend weekend.
  • Zorg voor extra broedplaatsen en hang in de winter al vogelkastjes op of maak ze zelf, leuk met je kinderen.
    Zorg dat ze uit de volle zon en wind hangen en een beetje beschutting hebben van bijvoorbeeld een klimop. Een nestkast op je gevel onder de dakpannenrand kan ook, daar houden zwaluwen weer van.
    Kijk op deze site welke vogels er in jouw omgeving leven en welke vogelkastjes je dus het beste kunt aanschaffen. Zelf maken? Check het hier! Zoek een oude plank of ga naar een tweedehands bouwmarkt en maak je eigen ontwerp.
  • Zorg voor voldoende schuilplaatsen in je tuin of je buurt en overweeg om een heg, klimop of andere klimplant tegen de schutting te zetten. Deze beschermen ook tegen katten of grote vogels.
  • Maak een takkenril: leg snoeiafval op een hoop achterin je tuin. Geweldige schuilplek voor vogels én trekt allerlei smakelijke insectjes aan waar de vogels weer van smullen. Egels houden er trouwens ook van.
  • Heb je een poes? Geef hem een belletje aan zijn halsband. Zo horen vogels hem aan komen sluipen.
  • Heb je geen tuin, maar alleen een balkon? Ook daar kun je water en voer ophangen of van de lente een plantenbak vullen met zaadjes voor veldbloemen. En misschien kun je er wel een klimklant laten groeien van het voorjaar, zodat vogels zich kunnen verstoppen. Ook tegen je huis of in het parkje om de hoek kun je een vogelhuisjes bevestigen. 
  • Zelfs geen balkon? Wip dan een tegel uit de stoep voor je gevel en strooi daar van de lente wat zaadjes. Of kijk in je buurt of je ergens een vogelkastje of pindasnoer kan ophangen. Hoe kan jij de vogels in jouw buurt een handje helpen?
  • Schoolpleinen zijn ook vogelvriendelijk te maken, en dan trouwens ook veel leuker om op te spelen. In samenwerking met IVN natuureducatie en de vogelbescherming kun je een project starten op de school van je kind. 

SUPERTIP

Wil je weten welke vogels er in jouw buurt wonen en hoe je juist voor hen een vogelparadijsje maakt? Ga naar deze handige site van de vogelbescherming en krijg allerlei leuke tips hoe je jouw tuin of balkon precies goed inricht voor deze soorten. 

Tips

  • Wil je je wel eens verplaatsen in het leven van een vogel? Luister dan deze podcastaflevering van Groene Oren van Staatsbosbeheer. Een grappig en leerzaam interview met Nachtzwaluw Daniel.
  • Denk nu al na over welke mooie bloemen, kruiden en planten je dit voorjaar kan zaaien in je tuin, waar insecten en vlinders op afkomen. Een fijne mix veldbloemen bijvoorbeeld, want vogels houden van variatie. Let op: kies voor biologische planten, die zijn gifvrij. Op de site van de vogelbescherming vind je tips of kies voor een gemengd vlinderpakket van Bolster bijvoorbeeld. Zaaien doei je wel pas in het voorjaar.

Beloning

  • Groen: directe bonuspunten voor jou, omdat je de biodiversiteit een handje helpt
  • Geluk: al die vogels om je heen, dat is genieten. Je hoeft er niet eens voor naar het zuidelijk halfrond met je backpack (scheelt ook nog eens CO2).
  • Gezond: meer groen en meer vogels, dat noemen we natuur en dat is bewezen ontspannend en gezond.

Weetjes

  • Wist je dat de Merel de meeste voorkomende vogel is in de Nederlandse tuin?
  • In een koude nacht verliezen kleinere vogelsoorten soms wel 10% van hun lichaamsgewicht. Daarvoor zijn de vetbollen en pinda’s nuttig.
  • Jonge vogeltjes hebben vooral eiwitten nodig om te kunnen groeien en geen vet, zorg daarom voor voldoende bloeiende planten in je tuin, zodat er veel insecten op afkomen
    en de er veel vette wormen in de grond zitten.

    Met dank aan Hanne Tersmette van de Vogelbescherming

Vogels - column week 4

Ik heb niks met vogels. Ik heb er geen hekel aan, maar ze vallen me gewoon nooit zo op.

De laatste keer dat ik echt heel bewust een vogel zag, is toen ik vorig jaar op de camping croissants had gehaald. Ik legde ze op de picknicktafel, liep de caravan in om koffie te zetten, en toen ik buiten kwam zag ik de grootste zeemeeuw ooit – een soort pitbull met vleugels – het luchtruim kiezen met een zak met vijf croissants in zijn snavel. Om die op het dak van een naburige caravan samen met zijn maten op te gaan pikken, onder veel gekrijs en gefladder.

Vingers

Verder heb ik wel een tuin maar geen groene vingers, dus je zult me niet snel zien tuinieren. Maar gelukkig is er de perfecte oplossing voor mensen die niet van tuinieren houden maar wel begaan zijn met het milieu: een groen dak. Een groen schuurdak, in dit geval. Dat is een dak waar plantjes op groeien, en waar je verder niets aan hoeft te doen omdat je er toch niet bij kunt.

Insecten

Ons groene schuurdak ligt er ruim een jaar, en het is ideaal want ik heb er geen last van. We kregen er zelfs nog subsidie voor ook, hier in Utrecht. Verder kan ik me indenken dat insecten het wel prettig vinden op zo’n dak, en insecten zijn in feite vogelvoer dus doe ik óók iets voor de vogeltjes. Indirect, maar toch.

Uiteraard zou ik ook iets direct voor de vogels kunnen doen, en daar zal ik zeker serieus over nadenken.

Maar eerst mijn croissants terug.

Rob Voorwinden

Weekuitdaging 3
Maak je borst maar nat!

WEEK 3 : Wat gaan we doen?

Je voelde het misschien al aan je water. Blue Monday, officieel de meest deprimerende dag van het jaar. Je gelooft het niet, maar we gaan iets verrassends doen dat je juist enorm gaat helpen om je weer fris en fruitig te voelen. Koud douchen! Je voelt je binnen no time weer als herboren. Kom maar op met die lente :-). 

 

“A cold shower a day
keeps the doctor away!”

Waarom?

In de eerste plaats kost warm douchen veel energie en water. Als je warm doucht sta je bovendien ongemerkt lang onder het water, gemiddeld zo’n 9 minuten per persoon. Koud douchen zorgt er dus voor dat je ook korter doucht.

Maar er is nog een belangrijke reden. Koud water, in combinatie met beweging en diepe ademhaling, geeft een heerlijke frisse start van je dag. Je voelt je wakker, je hebt focus en je krijgt er energie van. En dat niet alleen, er zijn aanwijzingen dat het je immuunsysteem ook sterker maakt. A cold shower a day keeps the doctor away! En dat kunnen we in deze tijd wel gebruiken toch?

Dat is je directe beloning van deze weekopdracht. Enneh, we gaan rustig opbouwen, dus je kunt precies kijken hoever je wilt gaan. Veel plezier!

kleine stap

  • Time op dag 1 hoelang je normaal doucht. Zet op dag 2 een timer en douche minstens een minuut minder. Dit kun je per dag verder uitbouwen. Kijk of je maximaal 5 minuten per dag kan douchen.
  • Na het warme water gooi je een plens koud water in je gezicht. Goedemorgen!

Stapje groter

  • Na het warme water douche je koud af. Bouw het voorzichtig op. Je begint met je polsen, voeten en je hoofd. Heb je zin om verder te gaan? Zie tips hoe je dit doet. 
  • Voordat je onder de douche springt doe je een korte intensieve lichaamsbeweging, evt uitgebreid met de ademhalingsoefeningen volgens de Wim Hof methode. Je zult zien dat het koud douchen dan veel gemakkelijker wordt. Kijk dit filmpje om ermee aan de slag te gaan.
  • Lukt het je om aan het einde van de week een keer alleen nog maar koud te douchen? (voordeel: dan douche je waarschijnlijk ook een stuk korter)
  • Neem deze week je doucheritueel eens onder de loep. Een paar vragen: Wanneer en hoe vaak douche jij eigenlijk? Hoe lang? En waarom? Wat biedt het douchen jou? Zijn er andere manieren om dat gevoel te bereiken? Wat zijn jouw redenen om deze gewoonte te willen doorbreken? Is het wel nodig om iedere dag te douchen? Of is het voldoende om je op een andere manier op te frissen?

Grote stap

  • Koud douchen is je dagelijkse ritueel geworden. Warm douchen doe je niet vaak meer.
  • Kun je anderen inspireren dit ook te doen? Maak het makkelijk en leuk voor elkaar.  Durf je jouw onder-de-douchefoto of fitte gezicht na afloop te fotograferen en te delen?

Tips

  • Geïnspireerd door Laura Hof? Kijk op haar website voor meer info of om een workshop te volgen.
  • De beste uitleg van de Wim Hof methode, de bewegingen en de ademhalingstechniek wordt door de iceman himself gedaan in dit filmpje en via zijn gratis mini-class of app. 
  • Benieuwd naar de wetenschappelijke bewijzen van kou op je immuunsysteem? Kijk hier het programma terug van ‘Dokters van Morgen’. 
  • Korter douchen met behulp van een timer? Koop geen nieuwe gadgets, maar zet gewoon je timer op je telefoon, zet een liedje op van max 5 minuten of draai een zandloper om. 
  • Bekijk de tips van Milieu Centraal om nog meer te besparen onder de douche. 

Beloning

  • Korter en minder douchen = minder waterverbruik. Koud douchen = minder CO2 uitstoot. En koud douchen is ook vaak korter douchen, dus win-win.
  • Je wordt wakker, krijgt meer energie en zit lekkerder in je vel. 
  • Je immuunsysteem krijgt een boost! Je bent gezonder. 
  • Je gasrekening gaat omlaag. Je bespaart geld.

Weetjes

  • Gemiddeld douchen mensen in Nederland bijna 9 minuten. Maak je daar 5 minuten van, dan bespaar je niet alleen veel water, maar ook gas. Want juist het opwarmen van het water kost veel energie. Je bespaart zo maar liefst 15.000 liter water en 60 m3 gas op jaarbasis!
  • Gebruik je een waterbesparende douchekop, dan bespaar je daar nog eens 20% water en energie bovenop.
  • En wist je dat warm douchen helemaal niet goed is voor je huid en haar? Het beschermende vetlaagje wordt weggespoeld. Je huid droogt ervan uit. En in de winter is de luchtvochtigheid vaak al heel laag. Dat zorgt voor vervelende huidproblemen. 

K-k-k-k-koud - column week 3

Koukleumen aller landen, vrees niet: het is te leren, koud douchen. Daar hoef je echt niet morgen meteen volledig mee te beginnen: kleine stapjes, dan kom je er wel.

Zelf douche ik al twee jaar koud. Niet alleen omdat het goed is voor het milieu (al is het dat natuurlijk wel) maar omdat ik het he-le-maal gehad heb met mijn eigen gemuts. 

Want ik ben van nature een koukleum. Als iedereen in het najaar nog tot middernacht op terrasjes proseccootjes zit weg te tikken, ben ik al in de kast op zoek naar het winterdekbed. En bij dertig graden op het strand wil ik niet de zee in omdat het water veel te k-k-k-koud is. Dat gaat ook ten koste van het gezinsleven: als vrouw en kinders vrolijk in de branding liggen, blijf ik met een zuur gezicht een boekje lezen bij de handdoeken.

Thermostaatkraan

En op een gegeven moment ben ik dat echt volledig zat. Dus ben ik een – zelf ontworpen - koudetraining begonnen. We hebben een thermostaatkraan in de douche, dus ik begin met die een graadje lager te zetten. En een week later nog een graadje, en daarna nog een.

Daarna ga ik over tot het echte werk: aan het einde van de douchebeurt de warme kraan helemaal dicht draaien. En dan tien tellen onder het koude water blijven staan. En daarna twintig.

Op een goede dag, na maanden trainen, vraag ik me af hoe stoer het zou zijn om gewoon meteen onder een koude douche te stappen. En dat tien tellen vol te houden. En daarna twintig. En daarna dertig. En nu sta ik al anderhalf jaar lang elke morgen vijf minuten onder een koude douche. 

Mwa

De vraag is natuurlijk: is het leuk? Want we doen met 52wekenduurzaam toch alleen dingen waar we blij van worden? Het eerlijke antwoord is: ‘Mwa’. In het weekeinde, als ik geen vast ochtendritueel heb, merk ik dat ik het douchen vaak loop uit te stellen. Eerst even de afwas doen, de ontbijtspullen opruimen, nog een katern van de krant lezen, enzovoort. Maar uiteindelijk doe ik het wel. Want ik weet wat me na afloop wacht: een ongelofelijke boost aan energie. 

Koud douchen is namelijk niet altijd leuk om te doen - maar wel fantastisch om gedaan te hebben.

Rob Voorwinden

Weekuitdaging 2
Loop je warm

WEEK 2 : Wat gaan we doen

We gaan onszelf warm lopen. Hoe? Letterlijk en figuurlijk!
Letterlijk door deze week daar waar we kunnen de auto te laten staan en te gaan lopen. Of te fietsen. Of te dansen. Want wanneer pak jij de auto, terwijl je ook best te voet of met de fiets kunt gaan?

Figuurlijk gaan we ons deze week ook warm lopen. Want als je ergens warm voor loopt, dan doe je het met plezier. En dat is waar het volgens ons ook om gaat. Duurzamer worden met plezier!

Waarom?

Veel van ons gebruiken de auto nog vaker dan nodig. Dat geeft uitstoot, en heeft direct effect op de luchtkwaliteit. Zeker ook in je eigen wijk.

Dat geldt ook voor de vele pakketjes die we aan huis laten bezorgen tijdens de lockdown. De uitstoot wordt significant minder als we die bij een pakketpunt laten bezorgen, in plaats van dat de bezorger elk huis langs moet rijden.

Maar ook: Een mens die beweegt, is fitter, bewuster en heeft zin om iets voor zijn omgeving te betekenen. Voor ons een van de belangrijkste bouwstenen van een duurzame leefstijl: goed in je lijf en je vel zitten. Ook een vorm van warmlopen dus.

Kleine stap:

  • Neem deze week een bewuste beslissing om een keer niet de auto te nemen, en dat ritje lopend te doen of met de fiets.
  • Geen auto, maar bestel je wel een pakje deze week? Laat die dan bezorgen bij het pakketpunt en loop of fiets daarheen.
  • Hoe kan jij nog meer in beweging komen deze week? Vind de lol in bewegen. Iets wat bij je past. Zorg ervoor dat je regelmatig eventjes beweegt. Wees trots dat je goed zorgt voor je lijf én je omgeving.

Stapje groter

  • Gebruik je auto deze hele week niet. Behalve als het voor werk echt nodig is. Doe al het andere lopend, op de fiets (of met openbaar vervoer).
  • Onderzoek welke manier van bewegen goed bij je past en kijk hoe je dat structureel kunt inbouwen in je week. Het is januari, een goed moment om je sport en beweegroutine weer eens onder de loep te nemen. Wij geloven in ‘leuk en makkelijk’. Dan houd je het vol en krijg je er zelfs zin in. Want wie zegt dat bewegen serieus moet zijn?
  • Dus in welke beweging heb jij zin? De stille polder inrennen voor dag en dauw, tikkertje of sporten met je kinderen, dampende salsa met je lief?
  • Wanneer is het makkelijk in te plannen? Is dat voor jou de ochtend? Of liever een ander moment van de dag?
  • Doe je het alleen, of samen? Samen geeft vaak een stok achter de deur én is gezelliger. Met wie beweeg jij met plezier?
  • Zet je CV een graadje lager dan normaal deze week. Als je het koud krijgt dan ga je lekker bewegen.
  • Wat zijn jouw beweegredenen om duurzamer te gaan leven? In wat voor wereld wil jij graag leven? Voor jezelf en (je) kinderen? Schrijf dat kort en krachtig op. Het zal je pad naar een duurzamere leefstijl gemakkelijker maken als je duidelijk hebt wat jouw drijfveren zijn. Begin een notitieboekje waarin je de rest van het jaar noteert wat je bevalt. En schrijf er de tips in die je nuttig vindt. Of gebruik hiervoor ons ervaringen-formulier. Dit wordt de roadmap naar jouw eigen duurzame leefstijl! Kijk dit filmpje eens ter inspiratie.

Is dit peanuts voor je?

  • Kijk dan of je anderen om je heen kunt inspireren dit ook te doen. Maak het makkelijk en leuk voor elkaar. Gebruik voor je favoriete ‘hacks’ onze besloten Facebookgroep of onze Insta @52wekenduurzaam.
  • Deel je favoriete manieren van bewegen op Facebook of Insta.

Tips

  • Geïnspireerd door hoogleraar Erik Scherder? Kijk hier het hele filmpje.
  • Op zoek naar een leuke wandeling? Ontdek nieuwe ommetjes in je buurt en download de ommetjesapp. Of loop eens een klompenpad.
  • Meer informatie over waarom je je pakketje beter kunt ophalen bij het pakketpunt en andere tips over duurzaam online bestellen:
  • Joggen en afval opruimen? Ploggen! Doe een handschoen aan, neem een vuilniszak mee en gaan! Door steeds te bukken train je allerlei spiergroepen. En zo maak je meteen je buurt schoon.
  • Installeer een stappenteller app en probeer eens 10.000 stappen per dag te zetten.
  • Leuk voor kinderen en volwassenen: maak je eigen apenkooi op straat en spreek met elkaar af waar je wel op mag springen en waar niet (de grond is lava). Er is steeds 1 tikker. Giechelen mag.
  • Maak je eigen bootcamp in huis of op straat.
  • Start een ochtendritueel en doe bijvoorbeeld yoga of maak een wandeling voor het ontbijt.
  • 7 minutes is een intervaltraining waarbij je alle grote spiergroepen aanpakt. Alleen met behulp van je eigen lichaamsgewicht, een stoel en een muur. Er zijn ook diverse gratis apps hiervoor.
  • Dansen? Zoek op Youtube naar een lekkere dansworkout of doe een dansje tussendoor. Maak een playlist met je favoriete dansnummers.

Beloning

  • Minder autoverkeer = minder CO2 en fijnstof = schonere lucht
  • Je krijgt meer energie, voelt je fitter en zit lekkerder in je vel. Je voelt je gelukkig.
  • Als je je fit voelt, eet je gezonder. Ben je ook gezonder. En dat scheelt in the end een hele hoop geld.
  • Je krijgt meer oog voor je omgeving en waarschijnlijk ook meer zin jouw steentje bij te dragen aan duurzame oplossingen. Bijvoorbeeld om net wél die extra stap te zetten om afval te recyclen, je tuin groener te maken off je huis te isoleren ipv te hangen op de bank en te denken ‘het heeft toch allemaal geen zin’.

 

Marathon - column week 2

Ik heb echt een enorme hekel aan ommetjes. Want als recreatief marathonloper is een ‘ommetje’ natuurlijk ver beneden mijn stand. Helaas moet ik wellicht zeggen ‘oud-marathonloper’, want ik  kamp al een jaar met een hardnekkige knieblessure waardoor ik (zelfmedelijdenmodus AAN) wellicht het hardlopen maar voorgoed moet opgeven (zelfmedelijdenmodus UIT). 

Maar goed: blessures zijn een hardnekkig probleem in de hardloopwereld. Sommige mensen lopen nog hard op hun tachtigste, voor anderen is het op hun veertigste al einde oefening. Dan zit ik daar, op m’n bijna zestigste, mooi tussenin. Ik mag niet klagen. Doe ik ook niet hoor. 

Pensioen

Net zoals ik er geen enkel probleem mee heb dat ik dus bijna zestig jaar oud ben. Welnee. Toen ik op mijn werk de eerste uitnodiging kreeg voor de cursus ‘pensioen in zicht’ wilde ik ook echt niet huilend onder mijn bureau kruipen. Tuurlijk niet. Kan ik best hebben.

Bejaard

Maar waarom heb ik dan een hekel aan ommetjes? Niet omdat ik wandelen haat. In tegendeel: ik ben graag buiten en ik beweeg graag. Mijn probleem is dat ‘ommetjes’, nou ja, zo gezapig klinkt. Zo bejáárd. Mijn vader van 98 jaar oud – díe maakt ommetjes. Ik ga ‘een eind wandelen’ of ‘een stuk lopen’. Dat klinkt al meteen veel beter. 

Competitie

En ja, ik wil dat lopen en wandelen best bijhouden in een app. Want via die app heb je ook contact met anderen, dat verbroedert. En een beetje vrolijke onderlinge competitie is ook nooit weg.

Dus ach, misschien is die ommetjes-app best wel wat voor me, en zou ik hem toch eens moeten installeren. Weet je: ik ga het gewoon dóen.

Zodra ze hem een andere naam geven.

Rob Voorwinden

Weekuitdaging 1
Eet je kastjes leeg

WEEK 1 : Wat gaan we doen?

We gaan deze week opeten wat we in huis hebben. Oftewel: we gaan onze keukenkastjes, koelkast en vriezer leegeten. Dat geeft als grote bonus dat we ook onze voorraad opruimen, wellicht wat energie besparen en lekker veel ruimte in ons hoofd scheppen. Een goed begin van het nieuwe jaar dus.

Waarom?

Na de feestdagen puilen je buik en je kastjes waarschijnlijk uit. En onze voorraad? Wij hebben het overzicht totaal verloren en pakken eigenlijk vooral wat vooraan staat. Daardoor verspillen we veel voedsel. Kopen we vaak dubbel.

En voor iedereen die heeft ervaren hoeveel energie het kost om in de troep te zitten: je keuken wordt er ook een energiezuiger van. Zonde!

Kleine stap

Kies minimaal één dag uit waarbij je geen boodschappen doet en creatief gaat koken met wat je al in huis hebt. Kies daarvoor ingrediënten uit die het meest tegen de houdbaarheidsdatum aanzitten en die je anders zou weggooien. Kijk dus goed in je koelkast, je vriezer en je voorraadkastjes.

Een stapje groter

  • Doe dit voor elke dag van de week en kijk hoe je zoveel mogelijk kan eten met wat je al in huis hebt. En, lukt het om geen boodschappen te doen? 🙂
  • Mis je een belangrijk ingrediënt? Ga dan langs je buren voor een ‘ouderwets kopje suiker’. Zo leen je van elkaar en vermijd je alsnog de supermarkt.
  • Je kunt zelfs samenwerken met je huisgenoten of buren door jullie ingrediënten samen te voegen tot één overheerlijke maaltijd en die samen op te peuzelen.
  • Ruim je voorraad eens goed op en zie welke spullen er als eerste op mogen. Die ga je opeten deze week. Lees hieronder hoe je gebruiksbaarheidsdata goed interpreteert. En hoe je efficiënt opruimt en daar erg gelukkig van kan worden.
  • Vriezer leeg aan het einde van deze week? Ontdooi hem! Dat scheelt veel energie.

Is dit peanuts voor je?

  • Kijk dan of je anderen om je heen kan inspireren dit ook te doen. Maak het makkelijk en leuk voor elkaar.
  • Deel je favoriete kliekjes-recepten. Duurzaam eten werkt het beste als het superlekker is (en niet smaakt als meh kliekjes).
  • Bied je hulp aan bij het reorganiseren van de voorraad van anderen. Samen is veel leuker dan alleen je kastjes opruimen.

Tips

  • Lees het e-magazine over voedselverspilling van MaatschapWij.
  • Maak van restjes oliebollen een broodpudding
  • Je kunt met de meeste dingen wel soep, salade, roerbak of een gevulde omelet maken (afbeelding hieronder).
  • Typ de ingrediënten die je in huis hebt in op google en vindt een recept, of kijk op ‘koken met kliekjes’
  • Bak zelf brood van het meel dat loopt te verstoffen.
  • Voor tips om je voorraadkasten en koelkast en vriezer te reorganiseren: kijk eens naar deze video’s van Marie Kondo:
  • Heb je nog frituurvet over van je oliebollen? Bewaar dat dan nog even voor over een paar weken. In weekuitdaging #4 ga je het nodig hebben 🙂

Beloning

  • Je spaart bergen geld uit, want je koopt minder boodschappen
  • Je vriezer hoeft minder hard te loeien als hij ontdooit is, dat scheelt energie
  • Doe je het samen met je huisgenoten of buren, dan geeft dat verbinding
  • Een opgeruimd hoofd en rust in je lijf, doordat je kastjes nu geordend zijn.
  • En minder voedselverspilling, dus lekker duurzaam!

Goed om te weten

Op verpakkingen staat één van deze 2 data: een THT – tenminste houdbaar tot of een TGT: te gebruiken tot. De meeste producten kun je na de THT nog prima eten, misschien dat de smaak alleen iets achteruit is gegaan. Ruik en proef bij twijfel. De TGT mag je wél letterlijk nemen, die staat vaak op vlees en vis. Na deze datum kan het product bedorven zijn. Wees daar dus een stuk voorzichtiger mee. (bij twijfel niet doen) Ruik en proef bij twijfel.

Hoeveel voedsel wordt er verspild in Nederland?

De totale hoeveelheid verspilling in Nederland in de hele keten lag in 2017 tussen de minimaal 1.814 en maximaal 2.509 kiloton. Omgerekend per inwoner is dat tussen de 106 en 147 kg per persoon. Als de verspilling van vast voedsel in huishoudens (excl. dranken) nu geschat wordt op 34,3 kg, dan betekent dit dat huishoudens een aandeel hebben van zo’n 23 tot 32% van de totale verspilling in de keten. Dat komt neer op zo’n 120 eu pp per jaar. (website voedingscentrum.nl)

Wildstoof  - column week 1

Pfoe, het nieuwe jaar is nog geen paar dagen oud of ik heb al meteen een Moreel Dilemma te pakken. Maar eerst even een dienstmededeling: 52Wekenduurzaam gaat door, dus ik ook (yeah, zin in!). Sommige challenges zijn nieuw, sommige net iets anders dan vorig jaar en sommige oud – en dat zal ook voor mijn stukjes gelden.

Gehamsterd

Maar ter zake. Het Morele Dilemma dus. Ook vorig jaar begonnen we bij 52Wekenduurzaam met de challenge: ‘Kook je kasten leeg’. En dat was best een uitdaging. Niet dat ik gehamsterd had, in dat eerste corona-jaar: hamsteren is asociaal. Ik had gewoon voor drie maanden boodschappen gedaan. Maar inmiddels is duidelijk dat corona tot een heleboel leidt, maar niet tot tekorten in de winkels. Dus mijn keukenkasten zijn niet extreem vol.

Herten

Maar wat vind ik helemaal achteraan op de onderste plank? Een blik wildstoof, met herten en zwijnen van de Hoge Veluwe. Gekocht in een tijd dat ik het vegetarisme iets minder serieus nam dan nu. Ik bedoel: ik heb me vast voorgenomen om een relaxte 90-procents-vegetariër te zijn, om het mezelf als kok niet te moeilijk te maken en ook om de lieve vrede aan de gezinstafel te bewaren.

Maar zo’n blik vlees… Aan de ene kant hebben die herten en zwijnen waarschijnlijk een top-leven gehad: lekker over de Hoge Veluwe struinen. Totdat ze dus wegens overcompleet werden afgeschoten door iemand die meent voor God, Jahweh, Allah of wie dan ook te mogen spelen.

Zeehondenbont

En aan de ene kant zijn die dieren nu tóch al dood, maar goed: met dat argument kan je ook een bontjas van zeehondenvellen aanschaffen. En als ik het blik nu weggooi zijn die dieren voor niets doodgegaan, maar ook dat geldt dus voor die – figuurlijke - jas van zeehondenbont.

Ik bekijk het blik nog eens goed en word gered door de houdbaarheidsdatum. Ik kieper het snel terug in de kast, achterin op de onderste plank.

Voor de challenge van januari 2024.

Rob Voorwinden

 

Weekuitdaging 48
Zuinig met papier

WEEK 48 : Wat gaan we doen?

Heb je Black Friday weerstaan? Maar moet je nu toch echt cadeautjes inslaan?

Voor Kerst of Sinterklaas, en ga je ze online bestellen helaas?

Dat stoot natuurlijk uit veel CO2, maar kost ook massa’s kartonnen dozen, NEE!

Wist je dat er op dit moment hier… een echt tekort is aan papier? 

En is jou ook gemeld dat daarvoor levende bomen worden geveld?

DAT VALT TOCH NIET TE RIJMEN?

In December pakjesmaand gaan we daarom ons papierverbruik eens goed onder de loep nemen. 

 

Door de bomen
het bos nog zien

Waarom?

Papier recyclen we toch al decennialang? En bijna alles is nu toch digitaal? Helaas! We gebruiken juist meer papier dan ooit. In Nederland bijna drie miljoen ton papier en karton. Dat is tachtig kilo aan papier per persoon aan kranten, tijdschriften, wc-papier, printpapier en verpakkingskarton. 

Deze enorme hoeveelheid papier is niet alleen mede-verantwoordelijk voor ontbossing. Er kleven veel meer nadelen aan de productie: Er worden giftige bleekmiddelen gebruikt om papier wit te maken. Dit komt bij lozing in waterwegen terecht. En voor de productie van ieder (!) A4’tje is vijf tot twintig liter nodig. Wist je dat de papierindustrie in de top drie van de grootste broeikasgas-uitstoters staat en de grootste verbruiker én vervuiler van water is? Oef!

Ook de productie van gerecycled papier vraagt om water en energie en zorgt dus voor milieubelasting. Er is een verschil in water- en landgebruik, maar het kost evenveel energie om papier te maken van oud papier als van houtvezels...

Het huidige tekort aan papier in Nederland komt doordat er in de coronatijd vele malen meer karton gebruikt wordt vanwege online kopen van spullen en eten. Hierdoor is er een tekort aan papierpulp ontstaan. De boekenindustrie heeft hier bijvoorbeeld ook last van.

Kleine stap

Precieze cijfers van het gebruik van cadeaupapier in Nederland zijn er niet, maar cijfers uit andere landen spreken boekdelen. Zo gooien de Denen met kerst jaarlijks 800.000 kilo aan cadeaupapier weg. En daar wonen nog geen zes miljoen mensen…

Gelukkig zijn er allerlei alternatieven voor het inpakken van cadeautjes, vaak nog leuker ook. Kijk bij de tips voor vele creatieve ideeën.

Koop deze december-maand geen nieuw cadeaupapier meer. Wees creatief en pak je cadeautjes op een andere manier in. 

Grotere stap

Een twee drie vier, hoedje van alternatief papier. Alles begint met bewustzijn. Wat voor papier gaat er dagelijks door jouw handen? Wc-papier, keukenrol, printpapier, boeken, kranten, tasjes, verpakkingen, kopieer- en printpapier, tijdschriften, folders, koffiebekers, notitieblok, dozen voor online bestellingen… Kun je alternatieven bedenken? Loop de tips hieronder eens na en bekijk bij welke jij nog winst kunt behalen.

Tips

Alternatieven voor het gebruik van cadeaupapier

  • Inpakken in stof: Heb je nog een oude theedoek, kleding die je niet meer aantrekt of nog een stuk stof over? Pak daar dan je cadeau mee in. Bind de stof vast met een stukje touw. In Japan is het een ware kunst. Furoshiki.
  • Maak een mooie tekening op een vel papier en pak daar je cadeautje mee in. Super origineel en uniek! Je kunt er zelfs nog een boodschap op schrijven voor de ontvanger. 
  • Gebruik oud papier. Denk aan oude tijdschriften, Donald Ducks, kalenders, een oude atlas of wegenkaart of in een krant. Mooi lint of touw eromheen en klaar. 
  • Versier een doos(je) en stop het cadeautje erin. 
  • Pak cadeautjes die je zelf ontvangt netjes uit en bewaar het inpakpapier. 
  • Er bestaat ook herbruikbaar cadeaupapier! 
  • Koop je cadeaus niet online, maar bij lokale ondernemers. Die kunnen je steun goed gebruiken én het scheelt een hoop kartonnen dozen…

Andere tips om het gebruik van papier flink in te dammen

  • Print zo min mogelijk en als je het doet bij voorkeur tweezijdig. Check de tips van Milieu Centraal om slimmer te printen en motiveer je collega’s om hetzelfde te doen.  
  • Beperk reclamedrukwerk en ongewenste post. Zero Waste Nederland helpt je op weg. 
  • Verminder alledaags papiergebruik. Neem een herbruikbare tas mee als je gaat winkelen, neem een hoorntje en geen bakje ijs, gebruik een mok of to go beker in plaats van papieren bekertjes, gebruik bij verkoudheid stoffen zakdoeken in plaats van papieren en vermijd weggooiborden en -kopjes bij feesten en partijen.
  • Ben jij echt een todolijstjesmaker? Ga voor een app als Todoist, Asana of Google Tasks óf schaf een ‘whiteboardschrift’ aan, zoals Correctbook of Bambook: een schrift dat je oneindig kan gebruiken!

Wc-papier

  • Ga voor 100% gerecycled wc-papier of een bamboeversie. Deze komen inclusief leuk inpakpapier! 
  • Wil je echt hardcore gaan? Gebruik dan alternatieven voor wc-papier. 
  • In DWDD gaf cabaretier Kasper van der Laan ook nog een spannende tip om wc-papiergebruik te verminderen… Wie durft?

    Lezen

  • Gebruik een e-reader, leen je boeken bij de goeie oude bibliotheek of wissel onderling boeken uit. Op veel plekken zie je tegenwoordig ook omruilkasten.
  • Lees kranten en tijdschriften digitaal, op een tablet.
  • Koop en verkoop tweedehands boeken. Ook van schoolboeken zijn vaak tweedehands versies te vinden.
  • Heb je een tijdschrift uit maak er een ander blij mee of gebruik hem als inpakpapier. Veel tijdschriften hebben ook een online versie! En als je stiekem vaak maar paar artikelen leest, is Readly misschien interessant voor jou?


Kringlooppapier 

Koop je toch papier kies dan voor kringlooppappier met keurmerk. Kijk voor keurmerken op Zinvol, want een stuk papier kan tot maar liefst vijf keer gerecycled worden.

Drukwerk 

Heb je drukwerk nodig ga dan voor duurzaam verantwoord papier en een drukker die zo verantwoord mogelijk drukt. Twee mooie voorbeelden daarvan zijn Libertas Pascal en Groenprint.nl 

Gebruik je veel opschrijfboekjes en enveloppen? 

Verdiep je in duurzame opties. Wij waren bijvoorbeeld erg gecharmeerd  van Green Side. Zij zamelen enkelzijdig gebruikt printpapier van onder andere scholen en ziekenhuizen in of bijvoorbeeld huisstijldrukwerk wat niet meer gebruikt wordt en maken daar mooie nieuwe items van (notebooks en enveloppen). Ze zijn altijd op zoek naar nieuwe aanvoer (in de regio Utrecht, Groningen en Wageningen). Laat het ze weten als jij papier hebt voor zo’n mooi tweede leven.

Afval scherp scheiden 

Verdwijnen er bij jou in huis toch ook nog wel eens papieren tussen het andere vuil? Kijk voor tips op afvalscheiden.nu

Een ander tweede leven? 

Op Pinterest en Youtube vind je een enorme hoeveelheid mogelijkheden om papier te hergebruiken. Leuk als je jouw manier van papier hergebruiken en besparen deelt in onze Facebookgroep!

Beloning

 

Dozen - Column week 48

Het eerste waar ik op dit moment naar kijk in de supermarkt, is of er na de kassa nog kartonnen dozen liggen. Er moeten immers Sint-surprises worden gemaakt, en waar ben ik zonder karton? Helaas vis ik tot nu toe achter het net. Ik spaar thuis daarom zelfs de meest lullige kartonnen doosjes op – het wordt improviseren.

Na de kartonnendozencheck pak ik een karretje, dat ik op routine begin vol te gooien met groente. Totdat ik voor de grap eens kijk waar de druiven, die in de aanbieding zijn, vandaan komen. Brazilië dus. Okeeee….. Misschien is het niet al te duurzaam om mijn groente en fruit van de andere kant van de wereld in te laten varen? Of, nog erger, wellicht zelfs in te laten vliegen?

USA

Bezorgd begin ik ter plekke de landen van herkomst uit te pluizen. Sla uit Spanje, appels uit Italië, sperziebonen uit Egypte, haricots verts uit Marokko, broccoli uit Kenia, zoete aardappel uit de USA, bananen uit Guatemala en Peru…

Zonnekoning

Wat een boel landen! En wat een variatie! Aspergepunten (Zimbabwe), mango (Ghana), avocado (Colombia en Chili). Iedereen met tien euro op zak kan in vijf minuten tijd meer soorten groente en fruit kopen dan de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV tijdens zijn hele leven. (En dan nog maar klagen dat we het tegenwoordig zo slecht hebben. Maar dit terzijde).

IJsbergsla

In een opwelling besluit ik voortaan alleen nog maar groente uit Nederland te kopen. Maar dan herinner ik me dat ook Nederlandse groente niet per sé duurzaam hoeft te zijn.

Ik bedoel: in de supermarkt kan ik, in de maand november, kiezen tussen kropsla uit Nederland en IJsbergsla uit Spanje. Geen moeilijke keuze, zou je zeggen.

Maar ja: sla groeit in Nederland in november alleen in een kas, en die wordt waarschijnlijk gestookt met aardgas. Terwijl de ijsbergsla in Spanje wellicht uit een kas komt die níet gestookt hoeft te worden. Als dat klopt, weegt dat misschien weer op tegen het vrachtwagentransport van Spanje naar Nederland.

Marokko

En dan lees ik in de krant dat je straks, in februari, beter appels uit Marokko kunt kopen dan uit Nederland. Want die Nederlandse appels hebben dan al een paar maanden in een energieverslindende koeling gelegen, terwijl ze in Marokko nog van de bomen schijnen te komen.

Winterklaar

Kortom, ik weet het even niet meer, dus ik ga maar gewoon iets dóen. Zoals mijn moestuin winterklaar maken. Om groente en fruit vanuit je achtertuin naar je keuken te transporteren heb je immers geen vrachtwagen, boot of vliegtuig nodig. En het gaat me natuurlijk niet lukken om avocado’s, mango’s en bananen te verbouwen, maar allerlei soorten heerlijke sla: dat kan ik. Ik kijk er naar uit, straks aan het einde van het voorjaar.

Blijft de vraag: hoe kom ik nu de winter door? Uit welk land eet ik mijn sla? Tips welkom.

Zo lang het transport maar gebeurt in kartonnen dozen.

Rob Voorwinden

Weekuitdaging 12
Doe de voorjaarsschoonmaak

WEEK 12 : Wat gaan we doen?

Jaaa, de lente is begonnen! Tijd voor de grote voorjaarsschoonmaak. En niet zomaar eentje. Nee, na deze week doen we dat zelfs met een schoon geweten! We duiken namelijk eens diep dat gootsteenkastje in en gaan vieze schoonmaakmiddelen vervangen door schone.

Niet alleen door vanaf nu ecologisch verantwoorde middelen te gaan kopen, maar ook door ze zelf te gaan maken.  

Dat is beter voor de portemonnee, voor je eigen gezondheid en voor de natuur. Je zult versteld staan over wat je kunt bereiken met een set producten die je normaal alleen maar tijdens het koken gebruikt!  

Wees creatief, bind je theedoek om je voorhoofd, mix als volleerd bartender de ideale vulling bij elkaar en dartel door je brandschone woning. Succes! 

 

Op sokken door je huis sloffen
is natuurlijk ook schoonmaken...

Kleine stap

  • Zet de leesbril op, ga eens door je keukenkastjes heen om een beeld te krijgen wat voor schoonmaakmiddelen jij in huis hebt. Lees de etiketten.  

Een goede aanwijzing voor 'vieze middelen' (= middelen met veel vluchtige organische stoffen, zoals chloor) is de waarschuwingen die erop staan, in een rood omrande 'ruit'. Bij chloor zie je bijvoorbeeld een label met een dode boom en dode vis, dat betekent 'milieugevaarlijk'.  Maar er zijn ook waarschuwingen die gaan over gezondheidseffecten, bijvoorbeeld als je ze inademt. Die wil je waarschijnlijk ook liever niet gebruiken. Een aanwijzing voor 'schone' middelen is een Ecokeurmerk, zoals het EU-Ecolabel.

  • Bepaal welke middelen je wilt blijven gebruiken en welke je direct wilt vervangen. Vervang er één door een ecologische variant.

Stapje groter

  • Maak nu een volledig lijstje met al je schoonmaakmiddelen en bepaal: is dit ecologisch verantwoord? Of niet?
  • Zo niet: zoek dan naar een 'duurzaam alternatief' of zelfs een 'zelf maak- alternatief'. Want wist je dat je ook hele effectieve schoonmaakmiddelen zelf kunt maken van bijvoorbeeld schoonmaakazijn en baking soda?
  • Neem je voor om elke keer dat er een middel op is, dit voor een duurzamere variant van je lijstje te vervangen.
  • Besluit je te willen stoppen met het gebruik van bepaalde middelen, zoals chloor? Gooi ze nooit zomaar weg. Middelen met een waarschuwing horen waarschijnlijk bij het klein chemisch afval.
  • Let hierbij ook op de dosering: vaak is de helft al genoeg. Dat geldt ook voor je watergebruik - met een emmertje water minder is je schoonmaakactie misschien wel net zo effectief. Probeert het maar eens!

Is dit peanuts voor je?

Wie kun jij inspireren om duurzamer schoon te maken? Ook horen we graag welke duurzame schoonmaaktips jullie hebben die mogelijk nog niet bekend zijn. Laat het ons weten via de onze besloten facebookgroep of deel het op Instagram.

Waarom?

Het klinkt als een vreemde tegenstelling, maar de meeste middelen waarmee we binnen het huis schoonmaken, maken de wereld buiten ons huis eigenlijk een beetje viezer. De gangbare schoonmaakmiddelen bevatten synthetische componenten die hun eigen sporen nalaten op huid, in huis en in de lucht. Denk aan allergische reacties, chemische reacties met andere stoffen en de hoeveelheid (plastic) afval die verpakkingen oplevert.

Deze synthetische componenten zijn niet altijd essentieel voor de werking en zijn eenvoudig te vervangen - moeder natuur is ons nog altijd een stapje voor en barst van de oplossingen. Met niet al te veel extra inzet is het bijvoorbeeld simpel om je eigen schoonmaakmiddelen te maken. 

Tips

  • Kijk eens hier naar wat je allemaal schoon kunt krijgen met eenvoudige baking soda.
  • Voor zelf maken biedt Nudge een mooi naslagwerk. Zie ook de pagina met ‘recepten’ om je eigen sanitairreinger te maken, hoe je kalk weghaalt van je douchekop en je oven schoonmaakt. 
  • Putje verstopt? Dit los je makkelijk op met baking soda, azijn en kokend water.
  • Op de site van milieu centraal nog wat informatie over gebruiken van reguliere schoonmaakmiddelen.  
  • Meer weten over het Ecolabel? Kijk hier.
  • Etherische oliën bieden perfecte frisse aanvulling op een effectief zelfgemaakt schoonmaakmiddel. Op die manier hoef je zelfs je speciale allesreiniger met lentebloesem niet te missen!
  • Wist je dat die gele schuursponsjes veel microplastics loslaten? Google 'ecologische schuursponsjes' en vindt alternatieven. Hetzelfde geldt voor schoonmaakdoekjes.
  • Meer weten? Lees dan eens het boek 'Super groen - Groene zeepjes & sopjes' van Fern Green. 

Feitjes

  • Wist je dat Chloor niet nodig is om je toilet schoon te maken. Het desinfecteert, maar reinigt en ontkalkt niet. Sanitairreiniger is voldoende.
  • Heb je wel eens stilgestaan bij de inhoud van je stofzuigerzak? Die barst van de microplastics – niet bij het GFT doen dus, maar gewoon bij het restafval!
  • Bij plassen in een wc die net met bleek is schoongemaakt kunnen chemische dampen vrijkomen! 
  • Een onderzoek in Michigan (Verenigde Staten) heeft ooit aangetoond dat een man in het huishouden zorgt voor 7 uur extra werk dan wanneer er geen man is.

Beloning

Koffieprut - column week 12

Ik kwam van mijn hbo-opleiding af in de late jaren ’80, midden in een economische recessie. Banen waren er niet of nauwelijks, het lukte alleen om een baantje in de schoonmaak te bemachtigen. Dus heb ik een jaar lang ’s ochtends om zeven uur toiletten lopen schrobben.

Dat was minder vervelend dan het klinkt. Het was heerlijk om eindelijk mijn eigen geld te verdienen. Bovendien kreeg ik zo oog voor wanneer iets vuil is, en merkte ik dat het voldoening gaf om dat dan schoon achter te laten. Dat waren geen dingen die ik als man van huis uit had meegekregen.

Nou hoef je mij ’s nachts nog steeds niet wakker te maken voor het schrobben van een toiletpot (dat zou je alleen kunnen proberen voor een reep Tony Chocolonely karamel zeezout, en zelfs dat op eigen risico). Maar geef mij overdag een emmer, wat doekjes en schoonmaakmiddel en je hebt een half uurtje geen kind meer aan me.

Dus laat maar komen, die voorjaarsschoonmaak. Ik ben ook benieuwd naar alle huis- tuin en keukenmiddelen die jullie daarvoor gebruiken. Zelf heb ik de schoonmaakmiddelen hier in huis al zoveel mogelijk vervangen door milieuvriendelijke varianten uit de supermarkt, van bijvoorbeeld Seepje en Ecover.

Ook heb ik geprobeerd om over te schakelen op milieuvriendelijke wasmiddelen en op een natuurlijke wasverzachter, zoals azijn. Maar die strijd heb ik verloren. Zelf Ik hoef ik me echt niet af te drogen met zachte fluffy handdoeken (echte kerels drogen zich desnoods af met watervast schuurpapier). En mijn kleren hoeven niet te ruiken alsof ik de hele dag door een Frans lavendelveld heb lopen huppelen. Maar anderen hier in huis denken daar dus anders over.

De emancipatie is hier trouwens doorgedrongen tot vlak vóór het repareren van fietsen: dat blijft het laatste mannenbolwerk. En van dat repareren krijg je hele vieze handen, dus vandaar mijn tip: koffieprut. Neem een handjevol prut uit de koffiefilter, doe er een klein beetje zeep en water bij in je hand en schrobben maar! De prut is namelijk een prima schuurmiddel (en werkt ook uitstekend om bijvoorbeeld na het koken knoflookgeur van je handen te krijgen).

Dus sta ik hier regelmatig mijn handen te scrubben totdat ze weer zo zacht zijn als babybilletjes.

Zo word ik nooit een echte kerel.

Rob Voorwinden